وکس پلی اتیلن چیست؟ (Polyethylene Wax) یکی از مشتقات مهم پلی‌اتیلن است که در صنایع گوناگون نقش اساسی دارد. این ماده، نوعی پلیمر جامد با نقطه ذوب بالا و خواص لغزندگی و پایداری حرارتی است که به‌صورت گسترده در صنایع پلاستیک، لاستیک، رنگ، چاپ و نساجی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در ادامه با ترکیب شیمیایی، روش تولید، کاربردها و مزایای استفاده از این ماده آشنا می‌شویم.

ساختار و ترکیب شیمیایی وکس پلی اتیلن چیست؟

وکس پلی‌اتیلن از زنجیره‌های کوتاه پلی‌اتیلن با وزن مولکولی پایین تشکیل شده است. این زنجیره‌ها باعث ایجاد ماده‌ای با ویژگی‌های فیزیکی خاص می‌شوند که میان پلیمر جامد و روغن روان‌کننده قرار دارد.
به‌طور معمول، این وکس از طریق پلیمریزاسیون مستقیم اتیلن یا تجزیه حرارتی پلی‌اتیلن‌های سنگین‌تر تولید می‌شود.

ویژگی‌های اصلی ساختار:

• فرمول عمومی: (CH₂-CH₂)n

• رنگ: سفید یا شیری

• حالت فیزیکی: جامد کریستالی

• نقطه ذوب: بین ۱۰۰ تا ۱۱۰ درجه سانتی‌گراد

• دانسیته: حدود ۰.۹۸ گرم بر سانتی‌متر مکعب

این ویژگی‌ها باعث می‌شوند که وکس پلی‌اتیلن به‌راحتی با دیگر پلیمرها ترکیب شود و بهبود دهنده خواص نهایی آنها باشد.

انواع وکس پلی اتیلن چیست؟

وکس پلی‌اتیلن بسته به روش تولید، حالت فیزیکی و نوع کاربرد، در چند شکل مختلف در بازار عرضه می‌شود. شناخت این انواع کمک می‌کند تا هر صنعت بتواند بر اساس نیاز خود، گزینه‌ی مناسب‌تری را انتخاب کند.

۱. وکس پلی‌اتیلن امولسیونی (Emulsion PE Wax)

این نوع از وکس، به‌صورت محلول در آب و به شکل امولسیون شیری رنگ تولید می‌شود.
فرمولاسیون آن به‌گونه‌ای است که ذرات بسیار ریزی از وکس درون آب پخش می‌شوند و با ایجاد یک لایه‌ی محافظ نازک روی سطوح، خواص بسیار مفیدی ارائه می‌دهد.

کاربردها:

• صنایع کاغذ و مقوا برای ایجاد سطحی صاف، ضدآب و براق

• چاپ و بسته‌بندی برای افزایش مقاومت در برابر اصطکاک و رطوبت

• نساجی برای نرم و لغزنده کردن الیاف

• رنگ و جوهر چاپ به‌عنوان افزودنی ضدچسبندگی

مزیت اصلی: پخش آسان در آب و سازگاری بالا با سیستم‌های آبی، بدون نیاز به افزودن حلال‌های آلی.

۲. وکس پلی‌اتیلن گرانولی یا جامد (Granular/Solid PE Wax)

نوع گرانولی یا جامد، متداول‌ترین شکل وکس پلی‌اتیلن است. این نوع معمولاً به رنگ سفید یا شیری و در بسته‌های ۲۵ کیلوگرمی عرضه می‌شود.
در دماهای معمولی به‌صورت جامد است، اما با افزایش دما ذوب می‌شود و خاصیت روان‌کنندگی خود را نشان می‌دهد.

کاربردها:

• در صنایع پلاستیک و PVC به‌عنوان روان‌کننده داخلی و خارجی

• در صنایع لاستیک برای جلوگیری از چسبندگی محصول به قالب

• در صنایع چوب و MDF برای افزایش مقاومت در برابر رطوبت و بهبود سطح نهایی

مزیت اصلی: پایداری حرارتی بالا و عدم تبخیر یا ت

جزیه در فرآیندهای دمای بالا.

۳. وکس پلی‌اتیلن پودری (Powder PE Wax)

این نوع وکس پلی اتیلن پودری از وکس به‌صورت پودر سفید بسیار نرم و سبک تولید می‌شود و معمولاً برای فرآیندهایی استفاده می‌شود که نیاز به پراکندگی یکنواخت و دوز دقیق دارند.

کاربردها:

• در رنگ و جوهر چاپ برای افزایش مقاومت سایشی

• در پوشش‌های صنعتی برای بهبود براقیت و لغزندگی

• در پلاستیک‌سازی دقیق برای ترکیب راحت‌تر با سایر افزودنی‌ها

مزیت اصلی: توزیع یکنواخت در ترکیب، بدون نیاز به حرارت زیاد.

۴. وکس پلی‌اتیلن پرک (Flake PE Wax)

وکس پلی‌اتیلن پرک، شکلی از نوع جامد است که پس از سرد شدن به صورت ورقه‌های نازک (پرک) برش داده می‌شود. این نوع از وکس به‌دلیل ظاهر ورقه‌ای، به‌راحتی قابل ذوب و مخلوط شدن با سایر ترکیبات است.

کاربردها:

• در صنایع PVC و مستربچ

• در تولید کف‌پوش‌ها و کابل‌ها

• در صنایع لاستیکی و رزینی

مزیت اصلی: ذوب سریع‌تر نسبت به گرانولی و توزیع بهتر در ماتریس پلیمر.

مقایسه انواع وکس پلی‌اتیلن

نوع وکس پلی‌اتیلن	حالت فیزیکی	قابلیت پخش	مقاومت حرارتی	کاربرد اصلی
امولسیونی	مایع شیری	بسیار بالا	متوسط	نساجی، کاغذ، چاپ
گرانولی / جامد	جامد سفید	متوسط	بسیار بالا	پلاستیک، لاستیک، MDF
پودری	پودر نرم	بالا	بالا	رنگ، جوهر، مستربچ
پرک	ورقه‌ای نازک	بالا	بسیار بالا	PVC، کابل، کف‌پوش

ویژگی‌های فیزیکی و عملکردی وکس پلی اتیلن چیست

وکس پلی‌اتیلن به دلیل ساختار خاص خود، ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی دارد که آن را از سایر روان‌کننده‌ها متمایز می‌کند.

مهم‌ترین ویژگی‌ها عبارتند از:

• پایداری حرارتی بالا: در دماهای بالا بدون تخریب باقی می‌ماند.

• ضریب اصطکاک پایین: موجب افزایش لغزندگی سطح می‌شود.

• مقاومت در برابر مواد شیمیایی: در برابر اسیدها، بازها و رطوبت مقاوم است.

• افزایش براقیت و شفافیت: در ترکیبات پلاستیکی و پوشش‌ها سطحی براق ایجاد می‌کند.

• سازگاری با انواع پلیمرها: از جمله پلی‌پروپیلن، پلی‌وینیل کلراید (PVC) و EVA.

روش تولید وکس پلی اتیلن

تولید این ماده از طریق دو روش اصلی انجام می‌شود:

۱. روش پلیمریزاسیون مستقیم

در این فرآیند، مونومر اتیلن در حضور کاتالیست‌های خاصی پلیمریزه می‌شود تا زنجیره‌های کوتاه و با وزن مولکولی پایین حاصل شود. این روش کنترل دقیقی بر ویژگی‌های نهایی وکس دارد.

۲. روش تجزیه حرارتی (Cracking)

در این روش، پلی‌اتیلن‌های با وزن مولکولی بالا در دمای زیاد شکسته می‌شوند تا به مولکول‌های سبک‌تر تبدیل شوند. این فرآیند اقتصادی‌تر است و حجم تولید بالاتری دارد.

کاربردهای وکس پلی اتیلن در صنایع مختلف

۱. صنعت پلاستیک

در تولید PVC، پلی‌پروپیلن و پلی‌استایرن از وکس پلی‌اتیلن به‌عنوان روان‌کننده داخلی و خارجی استفاده می‌شود. این ماده به کاهش اصطکاک بین ذرات پلیمری و قالب کمک کرده و باعث بهبود جریان مذاب و افزایش کیفیت سطح نهایی محصول می‌شود.

۲. صنعت لاستیک

وکس پلی‌اتیلن مانع چسبیدن لاستیک به قالب در حین تولید می‌شود و در نتیجه، فرآیند تخلیه محصول را آسان‌تر می‌سازد. همچنین به افزایش مقاومت حرارتی لاستیک کمک می‌کند.

۳. صنعت رنگ و پوشش

در رنگ‌ها و جوهر چاپ، این ماده باعث افزایش مقاومت در برابر خراش، بهبود براقیت و پایداری در برابر حرارت می‌شود.

۴. صنعت نساجی

در نساجی، از وکس پلی‌اتیلن برای نرم کردن الیاف، ضدآب کردن پارچه‌ها و بهبود لغزندگی در فرآیند بافندگی استفاده می‌شود.

۵. صنعت چوب و MDF

در تولید تخته‌های چوبی و MDF، این ماده نقش افزایش مقاومت در برابر رطوبت و بهبود پرداخت سطح را ایفا می‌کند.

مزایای استفاده از وکس پلی‌اتیلن

• بهبود فرآیندپذیری مواد پلاستیکی

• کاهش چسبندگی بین سطوح در قالب‌گیری

• افزایش درخشندگی و شفافیت محصولات

• افزایش مقاومت سایشی و حرارتی پوشش‌ها

• پایداری بالا در شرایط دمایی و شیمیایی

همین ویژگی‌ها سبب شده‌اند تا بسیاری از تولیدکنندگان، به‌ویژه در صنایع بسته‌بندی و پتروشیمی، از این ماده به‌عنوان افزودنی اصلی استفاده کنند.

نحوه بسته‌بندی و نگهداری وکس پلی‌اتیلن

معمولاً وکس پلی‌اتیلن به‌صورت گرانول یا پودر سفید رنگ در بسته‌های ۲۵ کیلوگرمی عرضه می‌شود. این محصول باید در محیط خشک، خنک و به دور از نور مستقیم آفتاب نگهداری شود. همچنین باید از تماس آن با منابع حرارتی یا شعله مستقیم جلوگیری شود تا دچار اکسیداسیون نشود.

مقایسه وکس پلی‌اتیلن با دیگر انواع وکس‌ها

در مقایسه با وکس‌های طبیعی مانند کارناوبا یا پارافین، وکس پلی‌اتیلن ویژگی‌های زیر را دارد:

• پایداری حرارتی بالاتر

• ضریب اصطکاک کمتر

• مقاومت شیمیایی بهتر

• قیمت اقتصادی‌تر

به همین دلیل در صنایع سنگین و تولید انبوه، انتخاب اول بسیاری از تولیدکنندگان است.

☎ تماس با پتروشید

جمع‌بندی

وکس پلی‌اتیلن، ماده‌ای پرکاربرد و چندمنظوره است که به دلیل خواص مکانیکی و شیمیایی عالی در صنایع گوناگون جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است.
استفاده از این ماده نه‌تنها کیفیت و دوام محصولات نهایی را افزایش می‌دهد، بلکه بهره‌وری فرآیند تولید را نیز بهبود می‌بخشد.
اگر به دنبال افزودنی‌ای هستید که ترکیبی از مقاومت، براقیت و روان‌کنندگی را به همراه داشته باشد، وکس پلی‌اتیلن انتخابی ایده‌آل است.

سؤالات متداول

۱. وکس پلی‌اتیلن از چه موادی تشکیل شده است؟
از زنجیره‌های کوتاه پلی‌اتیلن با وزن مولکولی پایین ساخته می‌شود.

۲. تفاوت وکس پلی‌اتیلن با پارافین چیست؟
وکس پلی‌اتیلن پایداری حرارتی و مقاومت شیمیایی بیشتری دارد.

۳. آیا وکس پلی‌اتیلن سمی است؟
خیر، در حالت جامد و استفاده صنعتی غیرسمی است.

۴. در چه صنایعی بیشترین کاربرد را دارد؟
پلاستیک، لاستیک، چاپ، رنگ، نساجی و چوب.